Geçişli Çatılı Fiiller Nedir? Örnekler
Nesne alabilen fiillerdir. Bu fiiller, "ne(belirtisiz nesne görevinde olduğu zaman), neyi, kimi" sorularına yanıt verir. "Onu" zamiri bir formül olarak düşünülebilir. Yüklemden önce "onu" zamiri getirildiğinde zamir yükleme uyarsa fiil geçişlidir, demektir.
Örnek
Mustafa ona arabasını sattı. (neyi sattı)
B.li N. Y.
Ona kırtasiyeden kitap aldım. (ne aldım)
B.siz N. Y.
Yukarıdaki cümleler nesne alabildikleri için yani yüklemleri "kimi, neyi, ne" sorusuna cevap verebildiği için cümlelerin yüklemleri geçişlidir. Birinci cümlede "Neyi sattı?" diye sorulduğunda "arabasını" cevabı; ikinci cümlede "Ne aldı?" diye sorulduğunda "kitap" cevabı alınır. Cümlelerin yüklemleri nesne alabildikleri için yüklemler geçişli fiillerdir.
Not: Geçişli fiillerin yüklem olduğu cümlelerde nesne bulunmayabilir. Bu fiiller yine de nesne alabildiği için geçişli çatılıdır.
Örnek
İki gün her yerde aradım.
Z.T. D.T. Y.
Yukarıdaki cümlede nesne bulunmamaktadır. Cümlenin yükleminin önüne "onu" zamirini getirdiğimizde "onu aradım" şeklinde mantıklı bir kurgu ortaya çıktığı için cümlenin yükleminin geçişli bir fiil olduğu ortaya çıkar. Aynı uygulamayı aşağıdaki örnekler üzerinde de gösterebiliriz.
Geçişli Çatılı Fiiller ile İlgili Örnek Cümleler
Ahmet onu her yerde aradı.
İnsanlık bu konuda sınıfı geçemedi.
Dilinden düşürmediği şarkıları bir de sizin için söyledi.
Kuşların cıvıltısını kulaklarımın dibinde hissediyorum.
Sabahın ilk ışıklarına kadar gece namazı kılardı.
Gözleri gözyaşlarından daha güzel bir şey yıkayamaz.
Baharın o rengârenk sofrasını bizim için donatır Yüce Yaradan.
Gurbet yolunun yolcularını bir bir selamladı.
Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
Su insanı boğar, ateş yakarmış.
Gülü soluncaya kadar seni ölünceye kadar seveceğim.
Sana benim gözümle bakmayanın mezarını kazacağım.
Atı alan Üsküdar'ı geçti.
Ayrıca bakınız
Fiil Kiplerinde Anlam (Zaman) Kayması