Dönüşlü Çatılı Fiiller Nedir? Örnekler
Özne, hem işi yapan hem de işten etkilenendir. Şekilce öznesi etken, yüklemi edilgen fiillerdir. Özne, gerçek öznedir. Fiile "-l, -n" ekleri getirilerek yapılır. Dönüşlü çatılı fiiller nesne almadıklarından geçişsiz fiillerdir. Bu tür fiillerde Kendi kendine yapma anlamı vardır.
Örnek
Hatice aynanın karşısında saatlerce süslendi.
Not: Edilgen çatılı fiillerle dönüşlü çatılı fiiller, fiillerde çatı konusunun en çok karıştırılan iki konusudur. İkisinde de yüklemde "-l, -n" sesleri bulunur. Edilgen çatılı fiillerde özne belli olmadığından "sözde özne"; dönüşlü çatılı fiilde gerçek özne vardır.
Örnek
Kadın telaşla etrafına bakındı.
Okulun bahçesi hemencecik temizlendi.
Fiillerde çatı ana başlığını özne-yüklem ilişkisine göre incelediğimizde yukarıdaki iki cümledeki yüklemlerin şeklen birbirine benzedikleri görülür. "-n" eki ikisinde de vardır. İkisinin farkını özneler belirlemektedir. Birinci cümlede "gerçek özne" yer almakta; ikinci cümlede ise "sözde özne" bulunmaktadır. "Bakındı" eylemini gerçekleştiren "kadın" olmasına rağmen "temizlendi" eylemini yapan belirsizdir.
Dönüşlü Çatılı Fiiller ile İlgili Örnek Cümleler
Gelin, orada saatlerce süslendi.
Ahmet, hep yaptıklarıyla övünür.
Sınavda birinci olduğumu duyunca çok sevindim.
Ali, havuzu görünce hemencecik soyundu.
Evde su bulamayan İbrahim gölde yıkandı.
Sedat arkadaşına fena kırılmış.
Mehmet herkesin önüne çıkacağı için güzelce giyindi.
Çocukları oldukça dengeli beslendi.
Metin, okula gitmek üzere sabah erkenden evden ayrıldı.
Salih, yaptıklarından pişmanlık duyunca bir süre dövündü.
Not: "Kendi kendine olma" anlamı taşıyan fiiller, dönüşlü fiil değildir. Bunların şekilce benzemesi bizi yanıltabilir.
Örnek
Saçlarım dökülüyor.
Ayrıca bakınız
Fiil Kiplerinde Anlam (Zaman) Kayması