Sesteş Kökler Nedir? Örnekler
Yazılışları ve söylenişleri aynı ancak anlamları farklı olan hem fiil hem de isim kökü olarak kullanılabilen ve aralarında bir anlam ilişkisi olmayan köklere sesteş kökler denir. Türkçede isim de fiil de olabilen kimi sesteş sözcükler vardır. Burada sözcüğün bütünündeki anlamına bakılır.
Örnek 1
Yaz mevsiminde arkadaşına bir mektup yazar.
Cümlede geçen "yaz" sözcükleri arasında kesinlikle bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Yine sözcüklerin farklı anlamlara geldikleri görülmektedir. Birincisi "mevsim"; ikincisi ise "yaz-" eylemi anlamına gelmektedir.
Örnek 2
Her güzel kırmızı gül onu güldürürdü.
Cümlede geçen "gül" sözcükleri arasında kesinlikle bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Birincisi "bitki"; ikincisi ise "gül-" eylemi anlamındadır.
Örnek 3
Dizlerini yere bırakıp bütün taşları yan yana dizdi.
Cümlede geçen "diz" sözcükleri arasında bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Yine sözcüklerin farklı anlamlara geldikleri görülmektedir. Birincisi "vücut parçası"; ikincisi ise "diz-" eylemi anlamına gelmektedir.
Örnek 4
Yüzündeki kan onun öldüğüne bir an milletin kanmasına neden oldu.
Cümlede geçen "kan" sözcükleri arsında bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Birincisi "vücuttaki sıvı madde"; ikincisi ise "kan-" eylemi anlamında kullanılmıştır.
Örnek 5
Okulda her şey vardı. Onun için erken varmak istiyordu okula.
Cümlede geçen "var" sözcükleri arasında kesinlikle bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Birincisi "mevcut"; ikincisi ise "ulaşmak" eylemi anlamındadır.
Örnek 6
Çocukları kazlara bakınca fırsattan istifade o da etrafı kazdı.
Cümlede geçen "kaz" sözcükleri arasında bir anlam ilişkisi yoktur. Cümledeki ilgili sözcüklerin farklı anlamlara geldikleri görülmektedir. Birincisi "kümes hayvanı"; ikincisi ise "kaz-" eylemi anlamındadır.
Örnek 7
Ata bindikten sonra serin yaylalara bir tur attı.
Cümlede geçen "at" sözcükleri arasında bir anlam ilişkisi söz konusu değildir. Anlam ilişkisi olursa "sesteş kök" değil de "ortak kök" olur. Yine sözcüklerin farklı anlamlara geldikleri görülmektedir. Birincisi "hayvan"; ikincisi ise "at-" eylemi anlamına gelmektedir.
Ayrıca bakınız
Sözcükte Yapı Basit Türemiş Birleşik Kelimeler